Gisteren was ik op bezoek bij de eerste kandidaat van de reeks 'Boekmakers'; Illustrator Annemarie van Haeringen. Blog over deze leuke bevlogen en creatieve prentenboekenmaker volgt snel!
0 Reacties
Zoals elk jaar is er ook dit jaar tijdens de Kinderboekenweek weer veel te beleven rond het thema. 'Raar maar waar' lijkt zich vooral goed te lenen voor proefjes en uitvindingen. Veel scholen hebben het thema aangegrepen om, naast het voorlezen en promoten van boeken, met techniek en scheikundige ondernemingen aan de slag te gaan. Scholen gaan gehuld in wolken van stoom, gifgroene slijmerige substanties, en ballonnen worden dit jaar niet opgehangen of opgelaten maar doorboord met satéstokjes. Ook de voorstelling die ik gisteren in Bibliotheek Utrecht bezocht, draaide rond een verstrooide professor. Het theaterduo Kindertheater Kaboem speelde een luchtige, muzikale voorstelling voor kinderen van 2 tot 10 jaar. Het jonge publiek ging helemaal op in de voorstelling. Professor Pruts heeft patent op het uitvinden van machines die niets doen. Ook nu heeft hij weer een indrukwekkende machine ontwikkeld die werkelijk niets doet. Samen met het publiek ontdekt hij de perfecte klant voor zijn Nietsmachine: Mevrouw Drukjes. Zij heeft het zo vreselijk druk met boenen, poetsen, dweilen en andere klusjes, dat zij nergens tijd voor heeft. Als ze er achter komt dat niets doen ook nog op haar lijstje moet staan raakt ze bijna in paniek. De Nietsmachine komt dan ook als geroepen. Met vrolijke scenes waarbij Professor Pruts bijvoorbeeld letterlijk met de mattenklopper krijgt, pakt het duo het publiek helemaal in. 'Je hebt Professor Pruts pijn gedaan!' roept een jongetje van een jaar of 7. Bijna dreigt alles de mist in te gaan als mevrouw Drukjes op aanmoediging van de kinderen op de verboden rode knop drukt...
Mede door de interactie met de kinderen en de woordgrapjes is de voorstelling geslaagd. De acteurs hebben er plezier in, en dat zie je. Een geslaagd kadootje van de bieb voor de kinderen en ouders in de wijk. Bibliotheek Zuilen, bedankt! In het kader van de Kinderboekenweek is Aidan Chambers, een grootheid op het gebied van leesbevordering, op Pabotour in Nederland. Vanmiddag sprak hij in Utrecht, op de Marnix Academie. Het publiek van studenten, docenten en leesbevorderaars hing aan de lippen van deze innemende en wijze spreker. Ook Bureau Op Stelten was erbij, en wat was het inspirerend! Chambers begon zijn lezing met de constatering dat de Kinderboekenweek 2015 terecht aandacht besteedt aan een vaak vergeten genre binnen leesbevordering: Het informatieve boek. Het thema 'Raar maar waar' geeft een podium aan boeken waarin kinderen interessante informatie over wetenschap en techniek op kunnen doen. Chambers maakt zijn verhaal persoonlijk, door te vertellen hoe hij pas op 9-jarige leeftijd een lezer werd. Voor die tijd had hij wel de techniek van het ontcijferen van woorden aangeleerd, maar alleen 'bad teachers' denken dat dat lezen is. Aldus Chambers. Overigens ging het technisch leren lezen en spellen bij de spreker moeizaam, vanwege een dyslectisch brein. Toch heeft dit hem er overduidelijk niet van weerhouden te gaan lezen en wel met zo veel plezier dat hij er zijn vak van heeft gemaakt! Chambers schetst hoe de mensheid altijd behoefte heeft gehad aan het vertellen van verhalen en het maken van tekens. Zoals andere gewoontes, zoals zich kleden en in een huis wonen zijn het typisch menselijke neigingen. Het schrift bestaat relatief gezien nog maar kort, zo'n 5500 jaar. Lezen en schrijven is dan ook niet zo'n typisch menselijke neiging maar is iets dat op een bepaald moment is 'uitgevonden' door de mens. Daaruit is het ook te verklaren dat leren lezen en spellen niet als 'vanzelf' gaat; het is een ingewikkeld proces, bedacht door de mens. Hoewel het westerse systeem gebaseerd is op de veronderstelde vaardigheid van lezen en schrijven, en tegenwoordig ook digitale geletterdheid, is het aantal mensen dat kan lezen en schrijven een kleine minderheid. Slechts 15% van de wereldbevolking heeft zich deze vaardigheden goed eigen gemaakt. De overige 85% valt daarmee in de westerse wereld al snel buiten de boot. Als je niet goed kunt lezen en schrijven kom je in aanmerking voor de banen die veel mensen niet willen doen. Als je een baan hebt die veel mensen niet willen doen, verdien je weinig. Als je weinig verdient heb je slechts zeer beperkt toegang tot alle welvaart die het Westen te bieden heeft. Hiermee zet Chambers het lezen enerzijds in een relativerend perspectief (alleen de elite van de wereldbevolking kan lezen). Anderzijds laat hij zien hoe belangrijk het in onze wereld is om een 'lezer' te zijn. Dan stelt Chambers de vraag: Wat is de meerwaarde van het lezen van literatuur? Hier worden door leraren en opvoeders vaak talloze redenen voor genoemd, maar de spreker sabelt ze mild maar genadeloos neer door te laten zien dat de meeste van de genoemde voordelen ook via andere wegen te behalen zijn. Chambers stelt dat er maar 1 belangrijke waarde is die het lezen van literatuur je oplevert: Het maakt zelfbewust en maakt je tot denker. Lezen kan een slaaf zijn vrijheid brengen. Voorwaarde is wel dat hij het juiste te lezen krijgt. En daar is de hulp bij nodig van iemand die hem het juiste boek te lezen geeft. Chambers vertelt verder dat tekst pas echt betekenis krijgt als je hoort dat het klinkt als een soort muziek. Als je dit hoort dan klinkt het als een soort muziek met een intellectuele betekenis. Het voorbeeld waarbij je dit het meest duidelijk ervaart is het horen, lezen en voordragen van poëzie. Kinderen moeten dan ook dagelijks poëzie te horen krijgen! In de klas moet elke dag tijd worden ingeruimd voor lezen en voorlezen. Samen lezen is een samenbindende activiteit. Kinderen van ongeveer 9 jaar moeten op school dagelijks 30 minuten stil lezen. Deze tijd is nodig om in een boek of verhaal te komen (20 minuten), er van te genieten (25 minuten) en verder te willen lezen (na 30 minuten). Daarnaast is er in het klaslokaal een royaal en gevarieerd aanbod aan boeken nodig. Leerkrachten moeten goed weten wat er 'te koop' is aan boeken, zodat zij de leerlingen in hun groep goed en op maat kunnen adviseren. Een ideaal aanbod bevat 500 boeken per groep. Niet meer en niet minder. Niet alles moet tegelijk uitgestald staan. Er moet telkens gerouleerd worden zodat het aanbod nieuw en aantrekkelijk blijft. Verder staat vast dat een kind leert door imitatie. Dit geldt ook bij lezen; Het kind heeft een volwassene nodig die voordoet hoe je goed leest. Goed voorlezen is dan ook een belangrijke vaardigheid die leerkrachten onder de knie moeten hebben. Bovendien moeten zij daar tijd voor inruimen! Tenslotte is het ook van belang dat een leerkracht goed in de gaten houdt wat de kinderen lezen. Zij mogen iets van hun eigen keuze lezen, maar het is de taak van de leerkracht om leerlingen iets bij te brengen. Het is dan ook niet de bedoeling dat kinderen steeds meer van hetzelfde lezen. De taak van de leerkracht is het om de leeservaring van elk kind uit te breiden. De leerkracht moet dan ook actief boeken en genres aan elke leerling aanbieden. Leerlingen zullen dit ook accepteren, want dit past bij de rol van de leerkracht. Een leerkracht is er om de leerlingen nieuwe dingen aan te leren. En als er toch weerstand is, is het zelfs goed om een kind te verplichten bepaalde boeken te lezen. Chambers verwoordt het mooi: "A teacher is someone who takes you to places you can't come at your own.' Hij wijst er terloops op dat het ook belangrijk is om in dat onderwijzen het tempo er in te houden. Herhaling op herhaling en traag lesgeven levert alleen maar verveling op bij de leerlingen! Dit is iets om nog eens wat verder op te kauwen denk ik zo... A teacher is someone who takes you to places you can't come at your own. Na de lezing is er gelegenheid om vragen te stellen. Vanuit het publiek komt de vraag, door wie Chambers als 9-jarige werd geïnspireerd. Chambers laat een foto zien van zijn 'geestelijk vader'; Jim Osborne. Hij vertelt hoe Osborne als invaldocent Engels een onuitwisbare indruk op hem heeft gemaakt. Door hem keer op keer te laten luisteren naar de zelfde regels poëzie, kwam Chambers tot een fantastische ontdekking; De taal van het gedicht was als muziek; Het droeg een betekenis in zich en vertelde hem een verhaal! De docent reikte dit aan door de leerlingen aan te moedigen een wisselwerking met hem aan te gaan; een imitatieproces. Door voor te dragen en leerlingen daarna voor te laten dragen nam hij zijn leerling mee een wereld in die hij zonder dit rolmodel mogelijk nooit ontdekt zou hebben. Een prachtig voorbeeld van het belang van voorbeeldgedrag; Lees voor, schep een rijke leesomgeving, maak dagelijks tijd vrij voor lezen en help leerlingen een lezer te worden.
Een mooi verhaal om mee aan de slag te gaan. Aidan Chambers is naast auteur en leerkracht misschien pas in de derde plaats een spreker, maar wel een met een charismatische gave. Hij geeft de docenten en de leerkrachten in spe een aardig lijstje mee om mee aan de slag te gaan. Een lijstje dat qua geld en lestijd bevochten zal moeten worden op menig basisschool. Maar Chambers geeft de toekomstige leerkrachten een goed verhaal mee. Nu ermee aan de slag! Marnix Academie, geweldig dat deze lezing voor breder dan alleen het eigen publiek toegankelijk was. Een goede zaak voor het samen verder bouwen aan inspirerend leesbevorderingsonderwijs! Dit jaar is het kinderboekenweekgeschenk een dubbel kado: met het boek heb je gratis toegang tot één van de wetenschapsmusea in Nederland. En daar zitten leuke musea bij!
Gisterenavond, op het Kinderboekenbal 2015, werd de Gouden Griffel uitgereikt aan Bette Westera voor 'Doodgewoon'. (Illustrator Sylvia Weve). Daarmee ging het goud voor het eerst sinds 20 jaar weer naar een poëziebundel!
Eind september ontving Alice Hoogstad het Gouden Penseel voor haar 'Monsterboek'. Het Gulden Palet, de bekroning voor het beste werk van een buitenlandse illustrator, ging naar Marc Boutavant voor 'Is er dan niemand boos?'. (Auteur Toon Tellegen) Ook dit jaar zijn de originele tekeningen van de boeken bekroond met Penselen, Paletten en Vlag en Wimpels te bewonderen in het Rijksmuseum. Vandaag heb ik een toptip voor jullie. ARTtube? Ik had er nog nooit van gehoord. Maar misschien heb ik onder een steen gelegen en kennen jullie deze site al lang, dan hoor ik het graag natuurlijk. Maar wat een mooie site is dit! Ik heb nu al zin om er vanmiddag weer lekker een uurtje door rond te struinen. Wat is het? Een videoplatform, in 2014 opgezet op initiatief van een handjevol musea. Het is een online videokanaal waarop Belgische en Nederlandse musea aantrekkelijke media plaatsen. Interviews, achtergrondinformatie, korte animaties; en alles mooi gemaakt. Musea grijpen dit platform aan om informatie over eigen tentoonstellingen te verspreiden, maar ook om kennis over video en design te delen. Een prachtig initiatief voor kunstminnaars, maar ook voor ons, leerkrachten en opvoeders! Want ja... bij elk thema zou je misschien wel een uitstapje naar een museum willen organiseren om kinderen kunst te laten zien, ruiken, proeven... Maar je hebt te maken met omstandigheden als: budget cultuureducatie (helaas, potje is leeg!), vervoer (met 31 kinderen naar Amsterdam... toch zo weer 6 ouders nodig) en vul de rest zelf maar in... Met deze site haal je het museum je klas gewoon in! Natuurlijk wel even goed schiften vooraf, want lang niet alles is voor elke doelgroep geschikt. Maar ook voor jezelf biedt het video-en blog-archief een rijke bron om uit te putten. Doe ook eens een rondje museumvideo vanmiddag! Je kunt bijvoorbeeld beginnen met Annemarie van Haeringen, die zich in opdracht van het Stedelijk, liet inspireren door Matisse: Binnenkort plaats ik per bouw een lesidee op basis van een ARTtubevideo. Tot die tijd: Klik rond op ARTtube en laat je inspireren (en plan dat museumbezoek toch maar gewoon in ;).)
|
Welkom
Welkom op het blog van Bureau op Stelten! Blog over jeugdliteratuur en leesbevordering in basisonderwijs en kinderopvang. Categorieën
Alles
Archief
November 2018
Beste Lezer! Geniet je ook zo van die prachtige illustraties en mooie auteursfoto's? Op de geplaatste afbeeldingen rust wel copyright. Deze mogen dan ook niet gekopieerd worden voor verspreiding of gebruik op social media.
|