Chambers begon zijn lezing met de constatering dat de Kinderboekenweek 2015 terecht aandacht besteedt aan een vaak vergeten genre binnen leesbevordering: Het informatieve boek. Het thema 'Raar maar waar' geeft een podium aan boeken waarin kinderen interessante informatie over wetenschap en techniek op kunnen doen. Chambers maakt zijn verhaal persoonlijk, door te vertellen hoe hij pas op 9-jarige leeftijd een lezer werd. Voor die tijd had hij wel de techniek van het ontcijferen van woorden aangeleerd, maar alleen 'bad teachers' denken dat dat lezen is. Aldus Chambers. Overigens ging het technisch leren lezen en spellen bij de spreker moeizaam, vanwege een dyslectisch brein. Toch heeft dit hem er overduidelijk niet van weerhouden te gaan lezen en wel met zo veel plezier dat hij er zijn vak van heeft gemaakt!
Chambers schetst hoe de mensheid altijd behoefte heeft gehad aan het vertellen van verhalen en het maken van tekens. Zoals andere gewoontes, zoals zich kleden en in een huis wonen zijn het typisch menselijke neigingen. Het schrift bestaat relatief gezien nog maar kort, zo'n 5500 jaar. Lezen en schrijven is dan ook niet zo'n typisch menselijke neiging maar is iets dat op een bepaald moment is 'uitgevonden' door de mens. Daaruit is het ook te verklaren dat leren lezen en spellen niet als 'vanzelf' gaat; het is een ingewikkeld proces, bedacht door de mens. Hoewel het westerse systeem gebaseerd is op de veronderstelde vaardigheid van lezen en schrijven, en tegenwoordig ook digitale geletterdheid, is het aantal mensen dat kan lezen en schrijven een kleine minderheid. Slechts 15% van de wereldbevolking heeft zich deze vaardigheden goed eigen gemaakt. De overige 85% valt daarmee in de westerse wereld al snel buiten de boot. Als je niet goed kunt lezen en schrijven kom je in aanmerking voor de banen die veel mensen niet willen doen. Als je een baan hebt die veel mensen niet willen doen, verdien je weinig. Als je weinig verdient heb je slechts zeer beperkt toegang tot alle welvaart die het Westen te bieden heeft. Hiermee zet Chambers het lezen enerzijds in een relativerend perspectief (alleen de elite van de wereldbevolking kan lezen). Anderzijds laat hij zien hoe belangrijk het in onze wereld is om een 'lezer' te zijn.
Dan stelt Chambers de vraag: Wat is de meerwaarde van het lezen van literatuur? Hier worden door leraren en opvoeders vaak talloze redenen voor genoemd, maar de spreker sabelt ze mild maar genadeloos neer door te laten zien dat de meeste van de genoemde voordelen ook via andere wegen te behalen zijn. Chambers stelt dat er maar 1 belangrijke waarde is die het lezen van literatuur je oplevert: Het maakt zelfbewust en maakt je tot denker. Lezen kan een slaaf zijn vrijheid brengen. Voorwaarde is wel dat hij het juiste te lezen krijgt. En daar is de hulp bij nodig van iemand die hem het juiste boek te lezen geeft.
Chambers vertelt verder dat tekst pas echt betekenis krijgt als je hoort dat het klinkt als een soort muziek. Als je dit hoort dan klinkt het als een soort muziek met een intellectuele betekenis. Het voorbeeld waarbij je dit het meest duidelijk ervaart is het horen, lezen en voordragen van poëzie. Kinderen moeten dan ook dagelijks poëzie te horen krijgen!
A teacher is someone who takes you to places you can't come at your own.
Een mooi verhaal om mee aan de slag te gaan. Aidan Chambers is naast auteur en leerkracht misschien pas in de derde plaats een spreker, maar wel een met een charismatische gave. Hij geeft de docenten en de leerkrachten in spe een aardig lijstje mee om mee aan de slag te gaan. Een lijstje dat qua geld en lestijd bevochten zal moeten worden op menig basisschool. Maar Chambers geeft de toekomstige leerkrachten een goed verhaal mee. Nu ermee aan de slag! Marnix Academie, geweldig dat deze lezing voor breder dan alleen het eigen publiek toegankelijk was. Een goede zaak voor het samen verder bouwen aan inspirerend leesbevorderingsonderwijs!