Het Literatuurmuseum maakt, samen met het Kinderboekenmuseum, deel uit van de Stichting Nederlands Literatuurmuseum en Literatuurarchief (Stichting NLL). Deze stichting beheert de literaire schatkamer van Nederland. In het Kinderboekenmuseum en het Literatuurmuseum, voorheen Letterkundig Museum, wordt literair en getekend werk aan het publiek tentoon gesteld. Maar ook vanaf de keukentafel kan je ronddwalen in verhalen uit de Nederlandse literatuur. Op Literatuurmuseum.nl, het online platform van Stichting NLL, worden, aan de hand van teksten en tekeningen uit het archief, grote en kleine verhalen uit de Nederlandse literatuur verteld. Zo wandelde ik vanochtend online rond door het verhaal bij het werk van illustrator Thé Tjong-Khing, Thé Tjong-Khing, van striptekenaar tot sprookjesschilder.

Het verhaal over het werk en de ontwikkeling van de illustrator wordt thematisch verteld. Zoals je in een museum zelf je route bepaalt, ruimtes overslaat en de tijd neemt voor het werk dat je bevalt of intrigeert, kies je ook online zelf je weg door het verhaal. Per thema wordt bondig maar informatief verteld over het werk en de illustrator, en zo dwaalde ik ruim een uur rond, liet ik me vertellen en verrassen. Vroege tekeningen uit Wiele wiele stap (Miep Diekmann en Thé Tjong-Khing, Querido 1977) riepen een oud gevoel op; 'zin om iets te beleven'. De tekeningen uit die tijd roepen deze 'zin' direct op. Ik dwaalde verder en ontdekte dat Thé ooit begonnen is als striptekenaar. Ik moest lachen om de nonchalante tekeningen over bloederie gruwelijkheden uit de Griekse mythologie, wandelde door en raakte ontroerd door de illustratie van een eenzame geit die rondholt in een verstild landschap. Het was een boeiende dwaaltocht aan mijn keukentafel. Het is de moeite waard de tijd te nemen om ook eens een kijkje te nemen in de beeldschone fantasiewereld van Thé Tjong-Khing. Dat kan natuurlijk ook heel goed samen met je leerlingen. Zet het verhaal bijvoorbeeld eens klaar op je pc's in de klas, of struin er samen doorheen via het smartboard. Veel plezier bij het ontdekken van de kleine verhaaltjes en grote vertellingen van deze grootse ambachtsman ... of misschien wel kunstenaar...?

Ook zo'n zin in de vakantie? Of geniet je er al van, in je hangmat met je eerste boek van je stapel 'te lezen'? Als je in groep 3, 4 (of 5) werkt weet je dat lezen niet alleen heel leuk en ontspannen is, maar voor de kinderen in je groep ook nog eens super belangrijk. Lezen ze niet, dan zie je je leerlingen in augustus in groep 4 en 5 terug en valt er weer een hoop op te halen voordat je verder kunt met de leesontwikkeling. Misschien doet jouw school daarom ook al mee aan het project Vakantielezen, van Stichting Lezen. Maar wist je dat je, ook als jouw school zich hier niet voor heeft aangemeld, nog wel gebruik kunt van de materialen van het project?

Op de site van Vakantielezenvind je draaiboeken, ouderbrieven en tips om de ouders en leerlingen te motiveren om in de zomervakantie op een ontspannen manier met lezen door te laten gaan. Zo kun je voor de vakantie een informatie-avond organiseren waar ouders met hun kind uitleg krijgen over het project en alvast een klein beginnetje kunnen maken. Als je het handig aanpakt inspireren kinderen en ouders elkaar en aan het eind van de avond deel je tasjes uit met materialen waarmee de kinderen graag aan de slag gaan. Natuurlijk ligt de nadruk op leesplezier, want het is vakantie, en zeg nou zelf, jij leest toch ook het liefst als je er plezier aan kunt beleven?

Natuurlijk heb je deze laatste weken genoeg op je agenda staan met schoonmaakavond, doorschuifmiddag, afscheidsmusical, afscheidsavond, overdracht enzovoorts. Maar misschien kan je nog wel een tasje klaarmaken voor die paar kinderen waar je dit jaar zo keihard mee hebt gewerkt met lezen. Met een miniversie van het Vakantielezen kan je er zo voor zorgen dat je samen vast kunt houden wat je dit jaar bereikt hebt. Hoe doe je dat nog even deze week?

- Kies de leerlingen uit die dit steuntje in de rug het hardst nodig hebben
- Neem voor elke leerling een (linnen) tasje (en laat ze eventueel met hun lievelings-zomerwoorden bestempelen door de kinderen)
- Laat elke leerling 3 boeken uit de schoolbibliotheek kiezen. Stop ze in hun tasje.
- Print uit: De zomerleesbingo, Tips voor ouders en stop de papieren in de tasjes.
- Stop een dikke stapel papierstroken in de tas. Hiermee kan het kind een slinger maken: zie ouderfilm.
- Leg, mondeling of via een brief, aan de ouders uit dat je de leerlingen graag aan Vakantielezen mee wilt laten doen (en waarom natuurlijk!) en vraag ze om hun medewerking.
- Nodig de ouders van deze leerlingen uit voor een gezamenlijk 15-minutengesprek. In dit gesprek laat je het ouderfilmpje zien, en leg je uit dat wekelijks een boek lezen in de vakantie belangrijk is, en laat je de materialen uit het tasje zien. Laat de gratis vakantiebieb-app zien, zodat ouders weten dat ze in de zomervakantie gratis leuke boeken kunnen downloaden voor hun kind.

Na de vakantie er even aan denken om je leerlingen te laten shinen: Als ze hun tasje terug komen brengen mogen ze natuurlijk hun slinger showen. Als je 'm op je prikbord hangt heb je gelijk wat vrolijkheid in je 'lege' lokaal.

Heel veel succes, en vergeet zelf niet ook een paar leuke boeken te downloaden van de vakantie-app, want je welverdiende vakantie komt er bijna aan!!

Werk je in de bovenbouw? Dan zitten er zeker een paar Harry Potter fans in je groep. Maar wat maakt deze fantasty-serie nu zo aantrekkelijk? Als je dat weet, kan je deze kinderen helpen bij het zoeken naar meer van dit soort boeken. The Guardian legt uit wat de Harry Potter-serie zo aantrekkelijk maakt en welke boeken daar, voor jongere en voor oudere lezers, bij aansluiten. Het is niet allen het fantasy-karakter dat de fans aanspreekt, maar bijvoorbeeld ook het gegeven dat de hoofdpersoon een bericht krijgt te lezen waarin staat dat hij speciaal en uniek is. Ook spreekt het feit dat de magische wereld van Harry Potter zich parallel aan de gewone werkelijkheid afspeelt, kinderen aan. Klik voor de link naar de slide-show van Granite Media Group en kijk hoe je jouw leerlingen op nieuwe ideeën kunt brengen!

En de winnaar is.... Sarah van Pruissen uit Zwolle! Vanmiddag vond in de Schouwburg in Amstelveen de landelijke finale van de Nationale Voorleeswedstrijd plaats. Alle provinciaal voorleeskampioenen gooiden vandaag alles in de strijd om de landelijke titel te veroveren. De winnaar mag zich een jaar lang **De Nationale Voorleeskampioen 2018** noemen. Ook is zij een jaar lang kinderdirecteur van het Kinderboekenmuseum! Geweldig Sarah, van harte gefeliciteerd!

Deze week bracht de onderwijsinspectie een onderwijsverslag uit over het schooljaar 2016/2017, met onder meer een rapport over trends en ontwikkelingen in het basisonderwijs. Een mooi gespreksonderwerp voor de vrijdagmiddagborrel in de teamkamer, voor zover je er tussen het oefenen van de Fitlala, het bedenken van een origineel moederdagkadootje, je bouwvergadering, pakweg drie oudergesprekken, je nakijkwerk, het vegen van je klas, de collegiale consultatie, je leerlingenbespreking, de nabespreking met je stagiair en, o ja, je lesvoorbereiding door, tijd hebt gehad iets uit het onderwijsverslag te lezen. Voor de zekerheid zal ik de bevindingen kort aanstippen. Houd je wijnglas en pinda's vast want je zult geschokt zijn. Opnieuw is de trend van dalende reken- en leesprestaties doorgezet. Nederland zakt internationaal gezien af van zijn (sub)toppositie. Vooral aan de bovenkant daalt het niveau; Het aandeel leerlingen dat op hoog niveau leest of rekent loopt terug. Daarnaast halen ook minder leerlingen het streefniveau voor lezen aan het eind van groep 8. Misschien denk je: Schrik je daar nog van? Ja, ik schrik daar van. Ik weet namelijk uit ervaring hoe hard er gewerkt wordt in het basisonderwijs, hoeveel vakinhoudelijke en didactische kennis er is onder leerkrachten en welke inspanning er elke dag weer geleverd wordt. En dat er op de meeste scholen niet eens tijd of energie en animo is voor een @%$#!@# vrijdagmiddagborrel. Daarentegen ken ik genoeg oud-collega's die in het weekend nog even de school in glippen om nog even iets af te maken, vast te leggen, over te dragen of op te starten. Leerkrachten ervaren werkdruk, differentiëren zich een slag in de rondte, schrijven leerlingvolgsystemen vol in de stille hoop dat ze ooit gelezen worden en niet voor niets geschreven zijn, bezoeken studiedag na studiedag over passend onderwijs, opbrengstgericht onderwijs, adaptief onderwijs. En jaar na jaar zakt het niveau af. Bijna 2500 leerlingen verlaten de basisschool nu als laaggeletterde. Het aantal leerlingen dat bij lezen het streefniveau haalt is fors gedaald. Tenslotte verlaten ruim 8000 leerlingen groep 8 laaggecijferd. Nu ben ik eigenlijk een leerkracht die lezen en rekenen heel erg belangrijk vindt maar welbevinden, sociale vaardigheden, een nieuwsgierige werkhouding en autonomie allemaal nog veel belangrijker (namelijk: de basis). Maar juist nu er zo'n druk ligt op de leerkrachten, en zij dit met name aan tekort aan tijd ervaren, komen ook de basisvoorwaarden onder druk te staan. In de Volkskrant las ik deze week het pleidooi van een docent in het VO, een roep om het verminderen van de prestatiedruk, de roep van een bezorgde en betrokken leerkracht die wijst op het gebrek aan zelfvertrouwen bij veel leerlingen. Sorry als ik de sfeer op je borrel bederf, maar, help, gaat het nou aan alle kanten fout? Misschien is het positieve nieuws dat de bevindingen van onderwijsinspectie bevestigen wat jullie, leerkrachten. dit schooljaar al heel krachtig laten horen. Het gaat niet goed in het basisonderwijs. De werkdruk is te hoog, de klassen zijn te groot en er zijn te veel dingen van bovenaf opgelegd die tijd slurpen en, zie het rapport, te weinig opleveren. QED! Onderwijsinspectie stelt dat het de vraag is of de aanpak van begrijpend lezen wel voldoende aansluit bij de onderwijsbehoeften van leerlingen omdat te weinig leerlingen een voldoende niveau halen voor lezen en sterkere leerlingen achterblijven bij wat er van hen verwacht kan worden op dit gebied. Ik stel voor: Studiedag over het integreren van begrijpend-lezen-onderwijs in het zaakvakkenonderwijs. Schrappen: studiedag 26 over passend onderwijs. Een volgende bevinding in het onderzoek is dat kinderen steeds minder graag lezen. Internationaal gezien halen we op dit moment de op één na laagste plek! Het verslag stelt:
'Weinig plezier in lezen kan leiden tot een negatieve cyclus: kinderen vinden lezen niet leuk, daarom lezen ze minder en raken vervolgens minder bedreven in lezen, waardoor ze lezen nog minder leuk vinden. Een afname van het aantal gemotiveerde lezers zet de leesprestaties verder onder druk. De nieuwste begrijpend leesmethoden steken juist in op leesmotivatie door teksten aan te bieden die aansluiten bij de belevingswereld van kinderen of de actualiteit, maar dit lijkt niet tot een verhoging van het leesplezier te leiden.'(De stand van het primair onderwijs 2018., pag.54) Mijn voorstel: Studiedag over leesbevordering. Hoe maken we lezen leuk voor de leerlingen in onze klas? Heel praktisch aan de gang en leesbevorderingsactiviteiten voorbereiden. Schrappen: Studiedag 13 Opbrengstgericht werken. Nog een conclusie die we al lang kennen maar waar we eigenlijk weinig mee doen in de praktijk: Vooral jongens gaan steeds slechter lezen. Mijn voorstel: Studiedag leesbevordering voor jongens. Voor welke teksten en leesactiviteiten krijgen we de jongens in de klas enthousiast? Schrappen studiedag 14 Opbrengstgericht werken. Nog zo'n conclusie: Scholen richten zich te veel op het streefniveau waardoor leerlingen die meer kunnen dan dat in feite te kort wordt gedaan. Talenten van leerlingen blijven liggen. Eeuwig zonde natuurlijk, maar toch ook wel te begrijpen gezien de werkdruk die wordt ervaren. Er moeten ergens doelen sneuvelen. De boven gemiddelde leerlingen lijken de pineut te zijn geworden. Tenslotte concludeert het rapport dat de ontwikkeling van de kwaliteit van het didactisch handelen van leerkrachten stagneert. Gelukkig heeft de inspecteur niet alleen zijn lijstje afgevinkt van achter uit de klas, maar ook geluisterd naar wat er leeft in de teamkamer: 'De randvoorwaarden om tot goede kwaliteit te komen, lijken niet optimaal: er is sprake van een toenemend lerarentekort, teruglopende achterstandsmiddelen en regionale krimp. Bovendien heeft het basisonderwijs te maken met een hoge ervaren werkdruk en een hoog ziekteverzuim. Dit maakt het een lastige opgave blijvend goede onderwijskwaliteit te realiseren.' (pag. 74-75). Misschien is deze conclusie dan toch reden om het glas van je collega nog maar een keer bij te vullen. Want: jullie stem is gehoord, en in dit rapport staat te lezen waarom jullie dit jaar massaal aan de bel hebben gesjord, getrokken en geklingeld. Studiedag 4 mag wat mij betreft een kort programma hebben en een hele lange borrel. Helaas zal het wel een woensdagmiddagborrel worden, maar misschien moet dat ook maar eens gezegd worden: De tijd dat woensdagmiddag een vrije middag voor de leerkracht betekende stamt echt uit de vorige eeuw. Dus daar willen we nooit meer iets over horen. Proost! Op een welverdiend, vrij, weekend.

Terwijl ik op internet zocht naar informatie vond ik, zoals dat gaat, iets heel anders en ging daar helemaal in op. Daarom deel ik dit met jullie. Waarschijnlijk zoek je dit niet, maar blijf even hangen en maak kennis met Maurice Sendak, groots tekenaar en auteur, beroemd door onder meer zijn iconisch prentenboek Where the wild things are. Hij is in mei 2012 op 83-jarige leeftijd overleden. Een prachtig getekend verslag van een radio-interview (uit 2011) van Terry Gross met de authentieke Sendak. Bron: New York Times

'Sorry mam, maar ik ga dit boek dus echt niet lezen. Ik vind het stom.' Dochterlief van 9 komt het kerstkado beneden afleveren. 'Ik hoef het niet meer.' Nou, dan ben ik aan de beurt. Nieuwsgierig gemaakt door deze hartgrondige recensie begin ik er maar gelijk aan. Ik begrijp al snel wat er aan de hand is. Lampje, de hoofdpersoon in het boek, woont met haar vader in de vuurtoren. Haar moeder is dood en haar vader is boos, heeft anderhalf been en is meestal dronken. Lampje steekt elke dag de vuurtoren aan en moet er goed aan denken dat ze dat voor het donker doet, en dat ze genoeg lucifers in huis heeft. Maar Lampje is een jong meisje dat dingen vergeet en droomt en al snel in het verhaal zijn dan ook de lucifers op, net op het moment dat er een enorme storm opsteekt. Ze geeft zichzelf op haar kop en gaat de donkere storm in, om het probleem op te lossen. Alles mislukt en de kruideniersvrouw doet lelijk, de zee pakt haar en lacht haar uit en haar vader slaat haar wang blauw. Het is een beetje veel en intens voor mijn dochter van 9 alleen op haar kamer. Maar wat een prachtig verhaal om samen met haar te lezen, op de bank, dicht tegen elkaar aan. Want het verhaal is naast intens, spannend en verdrietig ook liefdevol en hartverwarmend. Lampje moet het niet hebben van de mensen om haar heen. Maar Lampje moet het van zichzelf hebben. Het verhaal gaat over de kracht die diep in je zit en die een ander er niet uit kan slaan of lachen. Deze kracht is, ook bij Lampje, soms ver te zoeken, maar hij is er wel. En zo gaat Lampje avonturen aan, stapt ze over vooroordelen van anderen heen, en zo vindt ze het goede, het warme en het mooie in alle lelijkheid. En daardoor wordt Lampje een meisje om van te houden, en warmt ze het kille leven van de mensen om haar heen op. Lampje maakt het letterlijk licht en vol hoop. Het sprookjesachtige verhaal gaat over bang en dapper zijn, over anders zijn, over gemis en rouw en schuld, over kwetsbaar zijn en over innerlijke kracht en over vertrouwen in het goede in de mens. Een prachtig sprookje om heerlijk samen in op te gaan of om je kind helemaal te laten verdwijnen. Een mooi en rijk boek dat doet denken aan de klassiekers uit mijn eigen jeugd, zoals boeken van Astrid Lindgren en Tonke Dragt, door het tijdloze fantasierijke en betekenisvolle karakter ervan. Annet Schaap, die tot nu toe illustrator van kinderboeken was, bewijst met dit debuut, verschenen in 2017, krachtig te kunnen tekenen met taal. Ze heeft een dijk van een boek opgetekend dat elke opvoeder zou moeten lezen en voorlezen. Dus ik wacht het goede moment nog even af en dan duiken we er samen in, mijn dochter en ik.

Van 7 maart tot en met 18 april kan er weer gestemd worden voor de Kinderjury! Deze week zijn de kinderen bekendgemaakt die dit jaar de senaat van de Kinderjury vormen. Ze zijn in hun klas verrast door een bezoek van een kinderboekenschrijver die hen het goede nieuws kwam vertellen. Zij werden geïnstalleerd als senaatslid en kregen een lekkere taart om het te vieren met hun klas. Maar ook alle andere kinderen in Nederland kunnen meedoen! Er kan gestemd worden op boeken van het afgelopen jaar. Op de site van de Kinderjury is een lijst gepubliceerd waar kinderen uit kunnen kiezen. Maar zij kunnen ook eigen titels invullen. Stemmen gaat eenvoudig online. Er is een geweldige prijs voor de hele klas te verdienen en kinderen maken kans op twee keer een editie van Kidsweek. Een leuke manier om deze maanden het lezen in je groep een nieuwe impuls te geven!

Er bestaat ook lesmateriaal bij de Kinderjury maar dat is helaas niet meer te bestellen. Wilt u volgend jaar met uw groep of school deelnemen aan de Kinderjury 2019? Bestel het lespakket vanaf maandag 14 mei t/m vrijdag 8 juni. Tip: Breng het in in je volgende teamvergadering, maak je collega's enthousiast en je hebt weer een leuke invulling van het leesbevorderingsprogramma op school!

Hoewel het lespakket niet meer te bestellen is kan je nog wel gebruik maken van digibordlessen. Veel leesplezier!

A is voor alfabetopdracht … Een boek op alfabet... zucht. Dat was mijn eerste reactie toen ik het boek van Barry Jonsberg open sloeg. Een meisje krijgt van haar lerares Engels de opdracht om een verslag te schrijven over iets wat ze ooit beleefd heeft. Het verslag moet 26 alinea's beslaan, die beginnen met de opeenvolgende letters van het alfabet. Ik houd niet van boeken die in een vorm worden geforceerd. Het grappige is nou, dat ook het meisje, Candice Phee, worstelt met de opdracht om haar levensverhaal in deze vorm te persen. Hoewel ze van het alfabet houdt en het woordenboek haar lievelingsboek is, beseft ze dat 26 alinea's nooit genoeg zijn voor haar verhaal. Ze besluit dan ook om aan elke letter een heel hoofdstuk te wijden. Bovendien neemt ze in de hoofdstukken de brieven op die ze aan haar Amerikaanse penvriendin Denille heeft gestuurd. Ze schrijft deze namelijk graag over om te onthouden wat ze al geschreven heeft. Zo zal ze niet in herhaling vallen want dat zou saaie brieven opleveren. Saai zijn de brieven sowieso niet. Ze geven een prachtig beeld van wie Candice Phee is; Een twaalfjarig meisje dat heel open en onbevangen schrijft over wie ze is en wat haar bezig houdt. Uit de manier waarop ze schrijft blijkt al snel dat Candice geen doorsnee meisje is.

 Candice schrijft heel direct en expliciet. Je voelt dat ze het niet kan laten volkomen nauwkeurig te zijn. De uitleg die ze door het hele boek heen aan haar uitspraken koppelt maken dat je echt het gevoel krijgt dit grappige en bijzondere meisje te leren kennen. Het is een meisje dat op school 'B.A.' krijgt; Bijzondere Aandacht. De andere kinderen noemen haar dan ook vaak Bea. Terwijl je leest wat Candice met haar penvriendin deelt zonder dat ze ooit een reactie heeft gekregen, knijpt je buik een beetje samen. Je voelt aan alle kanten dat dit meisje kwetsbaar is in de keiharde wereld van de puber. Thuis heeft ze ook al niet zo veel om optimistisch over te worden. Haar vader sluit zich op met zijn computers en haar moeder ligt hoofdzakelijk in een donkere kamer in bed. Gelukkig is er rijke oom Brian, die zich bekommert om Candice en haar graag meeneemt naar een 'cafetaria met hamburgers van twijfelachtige herkomst'. En dan is er nog haar enige vriend Douglas Benson uit een Andere Dimensie. En Jen Marshall, het meisje uit haar klas dat heel, heel mooi is en waarmee Candice hoopt ooit hele goede vriendinnen te worden.... Candice is een autistisch meisje, daar kan je niet omheen. Leuk aan dit boek is dat zij helemaal geen last heeft van het anders zijn dan anderen. Ze neemt iedereen om zich heen serieus, is goudeerlijk en probeert het leventje van een beetje mooier te maken. Ze bedenkt extreme plannen, die de ene keer catestrofaler uitwerken dan de andere keer. Maar altijd is de bedoeling erachter zo puur en beeldschoon. Dit is een prachtig en soms verdrietig stemmend boek over een ontroerend mooi meisje dat anders is. Een meisje dat, voor wie haar een kans geeft, verschil maakt. Candice legt zich niet neer bij de situatie hoe deze is maar zet alles op het spel om het leven van de mensen om haar heen een stukje blijer, mooier en liefdevoller te maken. En zonder dat het verhaal ergens ook maar neigt naar zoetsappigheid lukt het haar nog ook. En het mooiste is dat het niet allemaal afloopt zoals bedacht, maar dat Candice zo veerkrachtig is dat ze dat op haar eigen manier een plek geeft. De schrijver weet dat heel subtiel en gevoelig te beschrijven, waardoor ik echt even goed moet slikken voor ik het boek weg leg. Barry Jonsberg schreef een boek dat pulkt aan vooroordelen, een boek dat het leven schetst zoals het kan zijn; rauw en soms voor een deel kapot. Maar ook schitterend en bijzonder en nooit hopeloos.